เรื่องโดย ภาษา Z (Z language)
คุณเคยรู้สึกไหมว่าเกือบทุกวัน เรามักได้ยินข่าวเกี่ยวกับความสัมพันธ์ในครอบครัว บางครั้งก็เป็นพ่อแม่ที่รักลูกจนเกินไป บางครั้งก็เป็นความรุนแรงในบ้านที่ชวนให้ใจหาย เรื่องพวกนี้ฟังดูไกลตัว แต่จริงๆ แล้วใกล้กว่าที่คิด และอาจทำให้เราต้องกลับมาถามตัวเองว่า “เรารักกันดีแล้วหรือยัง”
ความรักในครอบครัว คำคำนี้ฟังดูอบอุ่น แต่บางครั้งมันก็กลายเป็นสิ่งที่บดบังพัฒนาการของลูก หรือแย่กว่านั้น กลายเป็นเหตุแห่งความรุนแรงโดยไม่รู้ตัว บทความนี้อยากชวนคุณผู้อ่านมาทบทวนคำว่า “ขอบเขต” ของความรัก และเข้าใจความสำคัญของการสร้างพื้นที่ที่ปลอดภัยทั้งทางร่างกายและจิตใจให้กับเด็ก ๆ
เมื่อความรักกลายเป็น “การควบคุม” เคยได้ยินคำว่า “พ่อแม่เฮลิคอปเตอร์” ไหม มันคือคำที่นักจิตวิทยาใช้เรียกพ่อแม่ที่ดูแลลูกใกล้ชิดเกินไป จนแทบไม่ให้ลูกได้ลองผิดลองถูกเองเลย ดร. มิเชลล์ เอ็ม. เรย์โนลด์ส อธิบายว่า พ่อแม่ประเภทนี้มักคิดว่าตัวเองกำลังปกป้องลูก แต่จริง ๆ แล้วกลับทำให้ลูกขาดโอกาสพัฒนาทักษะชีวิตที่สำคัญ เช่น การตัดสินใจ การจัดการกับปัญหา และความมั่นใจในตัวเอง
งานวิจัยของ Sofie Kuppens และ Eva Ceulemans ในวารสาร Journal of Child and Family Studies (2024) ยังพบว่า เด็กที่เติบโตในครอบครัวที่มีขอบเขตที่ชัดเจนแต่ไม่แข็งกระด้าง จะมีความสามารถในการควบคุมอารมณ์และพฤติกรรมที่เหมาะสมมากกว่า แม้จะอยู่ในวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน เช่น สหรัฐฯ และเกาหลีใต้
ความรักแบบไหนที่ “มากเกินไป” มหาวิทยาลัยเยลเพิ่งเผยแพร่งานวิจัยช่วงปลายปี 2024 ที่บอกว่าหากพ่อแม่มองเห็น “โอกาสในการเรียนรู้” ในเรื่องเล็กๆ อย่างการแต่งตัวเอง แทนที่จะรีบเข้าไปจัดการแทน เด็กจะมีโอกาสพัฒนาความสามารถในการพึ่งพาตัวเองมากขึ้น รอยท์ ชัคไน หัวหน้าทีมวิจัยอธิบายว่า การเข้าไปช่วยมากเกินไปอาจดูเหมือนความห่วงใย แต่แท้จริงแล้วเป็นการขโมยโอกาสเรียนรู้ของเด็ก ส่วนจูเลีย เลียวนาร์ด ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยา เสริมว่า สิ่งที่เด็กต้องการไม่ใช่ “ผลลัพธ์ที่สมบูรณ์แบบ” แต่คือการได้รับการยอมรับในความพยายามของเขา
ด้านมืดของครอบครัว ความรุนแรงที่ซ่อนอยู่ในบ้าน ในขณะที่บางบ้านมีความรักที่มากเกินไป อีกหลายบ้านกลับมีแต่ความรุนแรงและความเจ็บปวดที่ไม่เคยมีใครเห็น
- UN Women และ UNODC รายงานว่า ในปี 2023 มีผู้หญิงและเด็กหญิงกว่า 85,000 รายทั่วโลกถูกฆาตกรรมโดยคนในครอบครัวหรือคู่รัก คิดเป็นถึง 60% ของเหตุฆาตกรรมทั้งหมด
- ในยุโรป การสำรวจปี 2024 พบว่า 1 ใน 5 ของผู้หญิงเคยเผชิญความรุนแรงจากคนในบ้าน
- ออสเตรเลียประกาศให้ปี 2024 เป็น “ปีแห่งวิกฤตความรุนแรงในครอบครัว” ที่ต้องเร่งแก้ไขด่วน
และในประเทศไทย…
- มูลนิธิหญิงชายก้าวไกลรายงานว่า ปี 2565 มีข่าวความรุนแรงในครอบครัวมากถึง 1,131 ครั้ง เพิ่มขึ้นเกิน 3 เท่าจากปีก่อนหน้า โดยสาเหตุหลักมาจากแอลกอฮอล์ (29.1%) และยาเสพติด (26.1%)
ตัวเลขเหล่านี้ไม่ได้เป็นแค่สถิติ แต่คือชีวิตจริงของใครหลายคนที่ต้องอยู่กับความเจ็บปวดนี้
ขอบเขตที่ยืดหยุ่น รักแบบไหนจึงจะพอดี ไม่มีใครอยากเป็นพ่อแม่ที่ใจร้าย และก็ไม่มีใครอยากเป็นพ่อแม่ที่ควบคุมทุกอย่างจนลูกไม่มีพื้นที่หายใจ ทางออกอาจอยู่ที่ “ขอบเขตที่ยืดหยุ่น” การเลี้ยงดูที่ผสมผสานความรักกับระเบียบวินัย โดยให้โอกาสเด็กได้ลอง ได้ล้ม ได้ลุก และเรียนรู้ด้วยตัวเอง พ่อแม่อาจเริ่มจากสิ่งง่ายๆ เช่น การให้ลูกลองเลือกเสื้อผ้าเอง ปล่อยให้จัดกระเป๋าเอง หรือแม้แต่เผชิญความผิดหวังเล็กๆ ในชีวิต แล้วเรียนรู้วิธีรับมืออย่างเข้มแข็ง การให้ลูกได้เผชิญปัญหาเล็กๆ ด้วยตัวเอง คือการเตรียมเขาให้พร้อมรับมือโลกใบใหญ่ในวันข้างหน้า
“บ้าน” จุดเริ่มต้นของจริยธรรมสากล จริยธรรมสากลไม่ใช่แค่คำหรูในกฎหมายหรือข้อตกลงระหว่างประเทศ แต่เริ่มต้นได้จากการที่พ่อแม่กล้าตั้งคำถามกับตัวเองว่า “เรากำลังรักลูกในแบบที่เขาต้องการ หรือในแบบที่เราคิดว่าเขาควรจะเป็น” ในโลกที่เต็มไปด้วยความเปลี่ยนแปลง ความเข้าใจในความรักและจริยธรรมต้องเริ่มจากบ้านที่ที่เด็กจะได้รู้ว่าเขามีคุณค่า ไม่ใช่เพราะทำได้ถูกต้องเสมอ แต่เพราะเขาได้ “เป็นตัวเอง” ภายใต้กรอบของความเข้าใจ เคารพ และความเชื่อมั่นในศักยภาพที่มีอยู่ในตัวเขา
แหล่งข้อมูล:
- Yale News – Need a landing pad for helicopter parenting? (ธันวาคม 2024)
- International Journal of Interdisciplinary Approaches in Psychology – Helicopter Parenting
- UN Women – รายงานการฆาตกรรมผู้หญิงโดยคนในครอบครัว (พฤศจิกายน 2024)
- Journal of Child and Family Studies (2024) โดย Sofie Kuppens และ Eva Ceulemans
- มูลนิธิหญิงชายก้าวไกล – รายงานสถานการณ์ความรุนแรงในครอบครัว
- European Commission – รายงานสถานการณ์ความรุนแรงต่อผู้หญิงในยุโรป (2024)
- SBS News Australia – รายงานสถานการณ์ความรุนแรงต่อผู้หญิงในออสเตรเลีย (ธันวาคม 2024)
